Verluchten én verwarmen is een moeilijke evenwichtsoefening

Coronamaatregelen doen de behoefte aan een afdoend ventilatiesysteem in heel wat scholen toenemen

Sinds de coronacrisis staan scholen voor heel wat nieuwe uitdagingen. Ze moeten zich, om het veilig te houden voor zowel het personeel als de leerlingen, houden aan strenge maatregelen. De overheid dringt er aanhoudend op aan om zwaar in te zetten op handhygiëne, het gebruik van mondmaskers én zoveel mogelijk te ventileren in de klaslokalen. Alleen is dat laatste een oud zeer in heel wat scholen. De meeste schoolgebouwen gaan al decennia mee en de ramen open zetten, is vaak de enige manier om te verluchten.

De nood aan extra ventilatie zorgt bij winterse temperaturen voor uitzonderlijke situaties: klaslokalen met de ramen volledig open, de verwarming op volle toeren en leerlingen die met een dikke trui of jas de les volgen. Wanneer het kwik in de winter dan nog eens geregeld onder nul duikt, is lesgeven met open ramen zeker geen evidentie. Een efficiënt ventilatiesysteem kan hier een antwoord op bieden en lijkt vandaag dan ook flink gestegen op de prioriteitenlijst van scholen. Maar ook voor bedrijfsgebouwen, waar hopelijk snel weer het normale werkregime kan worden aangeknoopt, is een ventilatiesysteem een slimme investering.

Scholen moesten al rekening houden met een aantal regels en wetten en daar kwamen de coronamaatregelen met ventilatieverplichting nog bij. “Dat is geen makkelijke evenwichtsoefening”, zegt Dirk Hoornaert, technisch directeur van de scholengroep KORHA in Halle. “De leeftijd van heel wat schoolgebouwen maakt het er niet makkelijker op om overal goed te ventileren. We kunnen leerkrachten niet verplichten om de ramen continu open te zetten, maar we adviseren het wel. Elke leerkracht gaat er naar eigen goeddunken mee om.”

Toename in energieverbruik

Een klaslokaal verwarmen met de ramen open is een beetje als water naar de zee dragen. De verwarming draait wel, maar de koude buitenlucht geeft tegengas. Een toename in het energieverbruik lijkt dan ook onafwendbaar. “De verwarmingssystemen in de scholen zijn nog niet allemaal even modern. Sommige klaslokalen hebben al een thermostaat, in andere staan nog gietijzeren radiatoren. Het is niet eenvoudig om continu een aangename temperatuur te garanderen, maar wat extra frisse lucht, daar is nog nooit iemand ziek van geworden”, zegt Hoornaert.

Ook de CO2-concentratie in klaslokalen is steeds vaker een probleem. In de meeste klassen wordt die niet, of in het beste geval handmatig, gemeten. Door het openen van de ramen blijft die concentratie makkelijker onder de voorgeschreven norm. Maar wanneer de ramen dicht blijven, kan ook hier het aantal parts per million (ppm) boven de aangeraden aantallen uitstijgen en dat lijdt tot vermoeidheid, verminderde leerprestaties en een lager concentratievermogen.

In Basisschool Jan Ruusbroec in Ruisbroek worden alle klaslokalen gewoon in gebruik genomen. Directeur David Day stelt vast dat de leerkrachten de maatregelen zo goed mogelijk proberen op te volgen. “Sommige van onze leerkrachten openden nog voor de komst van corona alle ramen al tijdens de lessen, andere verluchten nu meer. In bepaalde ruimtes moeten de vensters continu open, in andere lokalen volstaat het om dit tijdens de pauzes te doen. Omdat we met jongere kinderen te maken hebben, zijn de ouders af en toe wel eens bezorgd om de temperatuur in de klaslokalen, maar ze snappen wel dat dit door het coronavirus even niet anders kan.”

Ook CO2-concentratie onder controle

De HVAC-sector denkt uiteraard graag mee over dit soort alledaagse kwesties die een impact hebben op het onderwijs, maar tevens van toepassing zijn op grote kantoorgebouwen en arbeidsateliers. Een ventilatiesysteem kan voorkomen dat de ramen open moeten, waardoor de temperatuur minder zal schommelen en de verwarming dus ook minder intensief moet werken. “De combinatie van het coronavirus en de nood aan extra verluchting, de wintertemperaturen en schoolgebouwen die vaak al heel wat jaren meegaan, het leidt allemaal tot een lastig vraagstuk”, zegt Pieter Van Der Poorten, Sales Manager HVAC bij LG Electronics. “De ramen openen en de verwarmingssystemen tegelijk op volle capaciteit zetten, biedt geen enkele garantie op een aangenaam binnenklimaat. Zeker niet als de vochtigheid buiten nog toeneemt. De CO2-concentratie maakt het tot slot allemaal nog iets complexer. In de huidige omstandigheden gaat in heel wat scholen onnodig veel energie verloren aan stookkosten.”

Zowel voor bestaande gebouwen als bij grondige renovaties of nieuwbouw kan een krachtig ventilatiesysteem zowel het binnenklimaat aangenaam maken als de CO2-concentratie meten en op basis daarvan het luchtdebiet regelen, wat de energiekosten flink terugdringt. Een all-in-one formule als het ware. “In bestaande, complexe gebouwen kan een decentraal ventilatiesysteem zeker een oplossing bieden. Hier kunnen de ventilatie-units voorzien worden van verwarming en/of koeling om zo de verse lucht voor te conditioneren. Deze kleinere units zijn ook voorzien van warmterecuperatie om op deze manier een zo hoog mogelijk rendement te behalen. Voor nieuwbouw of grootscheepse renovaties kan perfect voor een gecentraliseerd systeem geopteerd worden. Zo kan je alles in één unit implementeren: verse lucht, verwarmen en koeling, maar ook warmterecuperatie. Dan werken alle actoren samen en gaat er geen energie verloren. Dit maakt naast het schrappen van fossiele brandstoffen alles ook in één klap future-proof en financieel interessant”, besluit Van Der Poorten.

Voor ventilatie in (school)gebouwen kan er gewerkt worden met 3 oplossingen:

1. ERV’s (Energy Recovery Ventilators)
2. Luchtbehandelingskasten met een DX-unit (directe expansie)
3. Luchtbehandelingskasten met een watercoil

1. De ERV

Deze units heeft LG trapsgewijs in het gamma, tussen 250m³/h en 2000m³/h. Hiervan kan een deel voorzien worden van een DX-blok, om via de ventilatie-unit te koelen en/of te verwarmen. Alsook bevochten (winter) en ontvochtigen (zomer) is op deze units mogelijk. De units hebben het voordeel dat ze autonoom kunnen werken op basis van CO2, waarbij de CO2-waarden af te lezen en te monitoren zijn op de RS3-bediening. Door de autofanspeed control brengt de unit eenvoudig meer of juist minder verse lucht binnen. Aangezien de unit uitsluitend binnenbrengt wat nodig is, heb je energiewinst. Verder monitort de unit doorlopend de buitentemperatuur, een automatische seizoenswerking dus. Dit wil zeggen dat de unit in functie van de buitentemperatuur al dan niet over de warmtewisselaar gaat of via de bypass. Tot slot zijn deze units ook te voorzien van een F7-filter, die zorgt voor extra luchtfiltering en dus een nog beter binnenklimaat.

2. Luchtbehandelingskast met DX-unit

Een luchtbehandelingskast kan voorzien worden van een DX-unit, waarmee men via de warmtewisselaar in de luchtbehandelingskast (of LBK) de lucht gaat koelen of verwarmen.

Via de LG LBK-communicatiekit kunnen we het binnenklimaat regelen op de temperatuur van de pulsie- of retourlucht.

3. Luchtbehandelingskast met watercoil

Als de luchtbehandelingskast voorzien is van een waterbatterij (warmtewisselaar met water), dan kunnen we hier ook één van de LG lucht/water warmtepompen op voorzien. Deze heeft LG in alle nodige capaciteiten tussen 5kW en 500kW.